Can Thiệp Rối Loạn Phổ Tự Kỷ: Để Khác Biệt Không Là Rào Cản - TS. Nguyễn Nữ Tâm An

Năm 2023 là tròn 80 năm tự kỉ được gọi tên lần đầu bởi Leo Kanner. Với tính chất phức tạp và sự độc đáo trong phát triển, rối loạn phổ tự kỉ (RLPTK) nhận được sự quan tâm rất lớn của giới nghiên cứu trong suốt nhiều năm qua với nhiều quan điểm tiếp cận khác nhau. Theo Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối nhiễu tinh thần (DSM 5), RLPTK được xếp vào nhóm các Rối loạn phát triển thần kinh (Neurodevelopmental Disorders) bao gồm: Khuyết tật trí tuệ (Intellectual Disability), Khuyết tật học tập (Specific Learning Disability), Tăng động giảm chú ý (Attention–Deficit/Hyperactivity Disorder), Rối loạn giao tiếp (Communication Disorders), Rối loạn vận động (Motor Disorders) và Rối loạn phổ tự kỉ (Autism Spectrum Disorder). Nguồn gốc của những rối loạn này liên quan đến chức năng hoạt động thần kinh cấp cao ảnh hưởng đến sự phát triển. Trong đó, nếu như khuyết tật trí tuệ là tình trạng kém phát triển chức năng nhận thức; khuyết tật học tập được thể hiện ở những khó khăn trong phát triển năng lực đọc, viết, tính toán; rối loạn giao tiếp hay rối loạn vận động là sự suy giảm chức năng trong các lĩnh vực giao tiếp và vận động; tăng động giảm chú ý là rối loạn ảnh hưởng đến khả năng tập trung và chú ý trong các hoạt động… thì RLPTK bao gồm cả sự suy giảm trong chức năng giao tiếp xã hội, những khác biệt trong cách trẻ tiếp nhận và xử lý các kích thích từ môi trường. Khi nhìn nhận RLPTK ở tình trạng khác biệt trong phát triển nghĩa là chúng ta cần cung cấp những hỗ trợ và cả những điều chỉnh môi trường để trẻ RLPTK có thể thích nghi, phản ứng một cách phù hợp với tiêu chuẩn chung và chấp nhận cả những phản ứng theo cách riêng của trẻ. 

Với cuốn sách “Can thiệp rối loạn phổ tự kỉ - để khác biệt không là rào cản”, tác giả Nguyễn Nữ Tâm An mong được tiếp cận với lượng độc giả lớn hơn, không trong phạm vi trường đại học hay các viện nghiên cứu mà dành cho tất cả các nhà chuyên môn ở mọi cương vị và điều kiện làm việc với trẻ RLPTK. Ở bất cứ nơi đâu, chỉ cần ai đó nhìn thấy cuốn sách này và lật những trang sách là đã mở ra ít nhiều cơ hội để thấu hiểu, hỗ trợ và giáo dục trẻ RLPTK. Cuốn sách dù đã hạn chế sử dụng các thuật ngữ khoa học ở mức độ nỗ lực cao nhất nhưng để đảm bảo thông tin khoa học và tính quốc tế, chúng tôi vẫn phải nhắc đến như một phần bắt buộc. Chúng tôi mong rằng ngôn từ sẽ giúp chạm vào trái tim độc giả để chúng ta có được tiếng nói chung trong hành trình tìm kiếm các nguồn lực tốt nhất trong can thiệp RLPTK ở Việt Nam. Bất cứ ai từng có trải nghiệm với người RLPTK đều sẽ hiểu “để khác biệt không là rào cản” là thông điệp đúng và nhân văn nhất. 

Cuốn sách này gồm tám chương được tiếp cận xuyên suốt ở góc nhìn RLPTK là sự khác biệt trong phát triển và mục tiêu của quá trình can thiệp là hỗ trợ để những khác biệt đó không trở thành rào cản đối với sự phát triển cũng như quá trình thích nghi của trẻ với vui chơi, học tập và cuộc sống.