Cuốn Sách Và Tôi

Quyển "Thú chơi sách" của nhà văn - học giả Vương Hồng Sển được in năm 1960 và cái tên sách đó đã trở nên quen thuộc với nhiều người, nhiều thế hệ. Ngày hôm nay, tức đúng 50 năm sau lần in đầu của "Thú chơi sách" - khi mà cụ Vương cũng đã ra người thiên cổ từ lâu - một di cảo đặc biệt của ông được xem như "Thú chơi sách, quyển 2", với nhan đề Cuốn sách và tôi được xuất bản. Có lẽ điều này cũng gây nên một cảm xúc đặc biệt đối những độc giả mong đợi nó từ lâu. Còn với những bạn đọc trẻ, cuốn sách này chắc hẳn là một "món ăn tinh thần" mới lạ, bổ ích.


Với cụ Vương Hồng Sển, chơi sách cũng như những thú chơi khác, vẫn thường có những lúc thăng trầm, và người chơi tùy cảnh tùy thời phải biết cách giữ cho lửa say mê không tắt, và với một người chơi có lòng đam mê thực thụ thì cho dù hoàn cảnh nào họ vẫn tìm thấy được lạc thú.

Cũng vì cái tình yêu sâu đậm đó, mà qua thòi gian, thú chơi sách của cụ Vương đã được nâng lên thành một nghệ thuật, với tất cả sự sâu thẳm của nó. Trong nghệ thuật chơi sách của ông, có thể thấy được sự hòa trộn của tính tài tử (chơi sách) và tính bác học (đọc sách). Ông thường đánh máy những đoạn văn, những sử liệu từ nhiều loại sách đông tây kim cổ, lưu lại phòng khi sách bị mất hay thất lạc; lúc rỗi rảnh, ông lại dịch ra tiếng Việt, vừa thỏa cái thú văn chương, vừa để nhẩn nha thưởng thức...; nhờ vậy mà chúng ta lại có cơ hội đọc được những bài tuyệt hay chứng tỏ trong lĩnh vực dịch thuật ông cũng là một bậc thầy.

Với Cuốn sách và tôi, cụ Vương Hồng Sển không chỉ dâng hiến sự hiểu biết của mình về nhiều mặt của đời sống, mà còn mang theo những hương xưa độc đáo,  tràn trề xúc cảm qua từng trang viết - văn chương của ông giản dị, tự nhiên mà lôi cuốn vô cùng, - một lối hành văn duyên dáng lạ lùng và luôn luôn gây bất ngờ.

Trước khi xuất bản tác phẩm này, chúng tôi đã làm việc rất cẩn trọng nhằm giữ lại hầu như nguyên văn di cảo của cụ Vương, từ văn phong rất riêng biệt cho tới những từ ngữ xưa mà ngày nay ít người dùng đến, thiết nghĩ đó cũng là một cách để bảo tồn những vốn quý (phong vị cũ) của tiếng nói Việt Nam.

Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu tập di cảo Cuốn sách và tôi với mong ước chia sẻ cùng bạn đọc một phần nhỏ di sản tinh thần mà cụ Vương Hồng Sển để lại.

Tháng 3 năm 2010
NHÀ XUẤT BẢN TRẺ

Sự sống trên thế-gian nầy, có thể ví như một cơn bịnh triền-miên bất tận, và cái chết mới đúng là vị thuốc làm tan cái "sống" kia, nói cách khác, chết là lành bịnh, hoặc hiểu "sống là sống tạm, chết là hết và vĩnh-viễn". Có sách đã nói: nếu ai kia có thể gom nước mắt trên thế-gian làm một chỗ, thì chỗ ấy là một "khổ-hải" rộng vô ngần. Và nếu góp lại những rầu buồn của mọi người làm một, thì sẽ có một đám cháy, và trời đất sẽ bị bao phủ bởi một bầu khói đau thương vô cùng tận, ghê chưa? Đó là triết-lý, vốn không phải chuyên-môn của tôi. Cái chuyên-môn của tôi là tôi rất giống mọi người trên thế, vẫn ham vui và biết giận. Cái giận của tôi thì tiểu-nhơn không chỗ nói. Tôi từng đọc trong sách: "cô-phụ hàm oan, tam niên bất vũ" (người đàn-bà góa chịu hàm-oan, trời ba năm không làm mưa). Nhưng mình đâu phải là cô-phụ?

Trước đây tôi có tức giận một người - khi ưa, đề cao tôi lên tột mây xanh, đến khi không ưa, đã hạ bệ tôi bằng ba bài báo đăng liên tiếp làm ba kỳ trong một tờ báo nọ trong Nam, nhưng sau đó, y tích-trữ non một trăm triệu tiền cũ, thời trước 1975, đúng là 96 triệu gởi trong ngân-hàng quan trọng Thiệu, tưởng rằng mỗi năm lấy tiền lòi ngót 20 triệu thì làm gì vợ chồng không con "ăn cho hết", ngờ đâu tính già ra non. Giải-Phóng vô đây, chương-mục tiết-kiệm bằng mua công-khố-phiếu, bỗng tan ra mây khói, nhưng tôi vẫn chưa nguôi cơn giận, rõ tôi là tiểu-nhơn chưa, nhưng cũng rõ người kia là kẻ sĩ vô hạnh, nên tôi tuyệt giao, y vẫn muốn bắt tay giải-hòa, nhưng như đã nói, tôi vẫn là con rùa nhỏ-mọn, một lần cắn, thì ngoặm đó, trời gầm ba năm chưa nhả!

Năm 1960, cơ-sở báo-chí và xuất-bản TỰ-DO của ông Phạm-Việt-Tuyền, có in của tôi tập nhỏ "Thú chơi sách", nay bán đã hết. Nhưng xét lại, đó là bước đầu chập-chủm, việc nghe thấy còn nông-cạn, tôi viết để kiếm cơm, mà người kia thẳng tay đốn mạnh, nên tôi giận lâu, hôm nay, tôi viết tiếp tập nầy, chỗ hiểu-biết, xin thú thật vẫn không giàu hơn trước, nhưng tôi đã quá già, nên cẩn-thận, và cố tật cũ, tôi vẫn không chừa, - người kia xưa trách tôi "có gì nói ra hết và viết không biết chừa", hôm nay tôi vẫn "tóc tơ cạn kẽ đồi điều", tôi xin cống-hiến và phơi-bày hết ra đây, chỗ nào thanh-nhã thì mừng, chỗ nào tục-tằn, tôi cũng xin nhận và nếu bài nầy lọt vào mắt xanh người kia, thì người ấy trọn quyền "rìu búa", không ắt đôi ta đứa nào còn sót lại mà tôi nay đề-phòng.

Cẩn tự.

Bàn viết của cụ Vương Hồng Sển


Mục lục

 Chuyển của mình phải nói trước

Nghệ thuật chơi sách

Nói chuyện nàng

Nếu đời lấy 100 năm làm hạn…

Cảm hứng lan man, chữ là mạn-hứng

Khúc quanh 80 (Virage à 80)

Một thú    

Tôi và cuốn sách

Tay, ngón tay và bàn tay

Nghề viết lách

Nhắc lại một chuyện cũ vào năm 1972:
Giải thưởng tuyên-dương sự-nghiệp
văn-chương – học thuật – mỹ thuật

Nên chơi sách hay là nên mua tranh?

Bào-ảnh, cái bọt và cái bóng