HÀ NỘI NỬA ĐẦU THẾ KỶ XX (BỘ 2 CUỐN)

“Đi săn tài liệu thật giống như anh chàng đi săn con chim, đi câu con cá, có phải đúng cái ngày ‘gặp gái’, cũng như có ngày gặp may không. Công phu chuẩn bị bản đồ, giấy tờ, tư liệu, đạp xe đường dài, đến nơi lại không gặp người định gặp. Đi các làng ngoại thành mới mất công chứ: họ đi họp, đi chơi vắng nhà. Bực mình nhất là gặp những người mình đặt nhiều hy vọng, mà khi gặp thì có người không chịu nói: ‘Bây giờ chuyện bát gạo mớ rau no cái bụng đã, rỗi hơi đâu mà nhắc lại chuyện đời xưa!’ Có người lại quá cảnh giác: ‘Thời buổi này tin ai được. Dò la chuyện ông cha nhà người ta để làm gì?’

Một điều đáng quan tâm là nhiều khi thấy mình rõ ràng là chạy đua với thời gian. Hầu hết những người mình tìm hỏi đều trên 70 tuổi, có người đã ngoài 90, cái tuổi ‘cổ lai hi’, không tìm hỏi nhanh, năm tháng của họ như đếm trên đầu ngón tay, họ mất đi thì còn đâu nhân chứng. Những cảnh ‘ngọn đèn trước gió’ thật đáng ngại... Thật là chạy đua với Thần Chết chứ không còn chạy đua với thời gian. Nhiều cụ người ta giới thiệu cho tôi, tìm đến nơi thì các cụ không còn nữa. Như sư bà chùa Thạch Khối Bến Nứa, biết từ khi Tây xây móng cầu Sông Cái, chỗ đầu HàngĐậu, Bến Nứa, bên ngoài chợ Đồng Xuân thế nào, pho sử sống về Hà Nội đó, cụ đã đem về thế giới bên kia.

Tuy nhiên, ‘người bỏ công thì trời chẳng phụ’. Nói chung, khi biết đến công việc của tôi đang làm, thì thường ai gặp tôi cũng nhiệt tình giúp đỡ. Do vậy mà tôi đã hỏi chuyện được trên 350 người và ghi được ngót bốn mươi quyển vở những tư liệu rất tốt, bổ sung cho tư liệu lấy trong sách in đọc ở thư viện.

Tất cả những bạn quen từ lâu hay mới biết về sau, có người dù chỉ gặp một lần, tôi đều coi như đồng tác giả của bộ sách này.”

- Nguyễn Văn Uẩn