Tâm lý Trị liệu Hiện sinh - Irvin D. Yalom

TÂM LÝ TRỊ LIỆU HIỆN SINH

Lời ngỏ từ người dịch

Gửi bạn, độc giả thân mến,

Trong hàng ngàn giờ lắng nghe những câu chuyện trong phòng trị liệu, tôi đã cùng thân chủ đối diện với cảm giác cô đơn, lạc lõng, và trống rỗng, tuyệt vọng trước những trải nghiệm đau khổ, hay ngay cả khi họ dường như đang có "tất cả". Đằng sau những giọt nước mắt và nỗi băn khoăn ấy, tôi luôn nghe thấy một câu hỏi chung: "Ý nghĩa cuộc sống là gì?" hay “Tôi đang làm gì với đời mình vậy?” Tôi nhận ra, thân chủ của tôi không phải là những người “có vấn đề” hay “khác thường” đang tìm kiếm ai đó để sắp xếp lại cuộc đời họ, mà cũng giống như tôi, là những người đang vật lộn với chính sự tồn tại của mình.

Hành trình ấy đã đưa tôi đi qua nhiều trường phái tâm lý khác nhau, từ những kỹ thuật mang tính ứng dụng cao đến những nền tảng triết lý sâu sắc. Và Tâm lý trị liệu hiện sinh đã giúp tôi trả lời nhiều câu hỏi. Với gốc rễ từ triết học hiện sinh, đây là một liệu pháp hiếm hoi có khả năng lý giải sâu sắc những khó khăn của con người.

Cuốn sách Tâm lý Trị liệu Hiện sinh của tác giả Irvin D. Yalom mà bạn đang cầm trên tay có một vị trí đặc biệt trong lịch sử Tâm lý học. Ra mắt năm 1980, tác phẩm này đã bắc một cây cầu quan trọng giữa triết học hiện sinh châu Âu và thực hành trị liệu tâm lý tại Mỹ. Tại thời điểm đó, khi tâm lý học vẫn bị chi phối bởi các trường phái mang nặng tính thực nghiệm và hành vi, Yalom đã mang đến một lựa chọn nhân văn và sâu sắc hơn.

Tác phẩm của Yalom là một cột mốc quan trọng vì đã tích hợp một cách có hệ thống các nguyên lý cốt lõi của triết học hiện sinh từ các nhà tư tưởng vĩ đại như Kierkegaard, Nietzsche và Sartre vào một khung thực hành lâm sàng dễ tiếp cận. Ông lập luận rằng, nguồn gốc sâu xa nhất của lo âu và đau khổ ở con người xuất phát từ bốn "định đề" cơ bản của sự tồn tại:

• Cái chết: Tính hữu hạn không thể tránh khỏi của cuộc sống.
• Tự do: Trách nhiệm đối với những lựa chọn và hành động của bản thân.
• Sự cô lập: Nỗi cô đơn sâu thẳm trong ý thức của mỗi cá nhân.
• Sự vô nghĩa: Sự thiếu vắng một ý nghĩa được định sẵn trong vũ trụ.

Thay vì xem đây là những bệnh lý cần được chữa khỏi, Yalom tin rằng liệu pháp hiệu quả là giúp thân chủ đối diện và đấu tranh với những nỗi lo âu hiện sinh này. Ông tin rằng, khi đối mặt với những sự thật khó khăn đó, con người sẽ được thôi thúc để sống chân thật hơn, chịu trách nhiệm cho cuộc đời mình và tự tạo ra ý nghĩa riêng.

Tôi đã dịch cuốn sách này không chỉ bằng kiến thức mà còn bằng cả trái tim và lòng biết ơn sâu sắc đối với Yalom - một trong những người thầy đã ảnh hưởng lớn lao đến con đường trở thành một nhà trị liệu của tôi.

Với mong muốn lớn nhất là mang những tư tưởng nhân văn sâu sắc này đến gần hơn với độc giả Việt Nam, đây không chỉ là một bản dịch mà còn là một sự sẻ chia chân thành, một lời mời gọi bạn cùng tôi đi sâu vào thế giới nội tâm để khám phá những hữu hạn đớn đau nhưng cũng vô cùng đẹp đẽ của sự tồn tại.

Như Yalom đã khẳng định: "Tâm lý trị liệu không chỉ là việc chữa lành bệnh tật, mà còn là việc giúp con người đối diện và vượt qua những nỗi sợ hãi cơ bản của sự tồn tại." Cuốn sách này chính là chìa khóa để bạn thực hiện điều đó, giúp bạn mở rộng tầm nhìn, phát triển sự đồng cảm và trang bị những công cụ để không chỉ trị liệu cho người khác mà còn đối diện với chính mình.

Cuối cùng, tôi xin trích một câu nói của Yalom mà tôi luôn tâm niệm: "Mặc dù cái chết về thể xác hủy hoại chúng ta, ý niệm về cái chết lại cứu rỗi chúng ta." Câu trích dẫn mạnh mẽ này gói gọn thông điệp cốt lõi của cuốn sách: bằng cách chấp nhận những giới hạn cuối cùng của mình, chúng ta được giải phóng một cách nghịch lý để sống trọn vẹn hơn và tìm thấy mục đích trong khoảng thời gian hữu hạn của mình.

Trân trọng,

Dương Thùy Lệ Trang

Thạc sĩ Tâm lý, Nhà trị liệu

---

LỜI KHEN TẶNG

“Tôi tin rằng cuốn sách xuất sắc này sẽ trở thành một tác phẩm kinh điển cho những người nghiên cứu liệu pháp tâm lý hiện sinh và cho tất cả các nhà lâm sàng. Nhưng sẽ là một sai lầm nếu chỉ giới hạn nó cho riêng các bác sĩ tâm thần và các nhà tâm lý học - bất kỳ ai quan tâm đến những gì khiến con người hành động như cách họ đang làm sẽ tìm thấy sự giúp đỡ ở đây. Tôi thấy nó dễ đọc đến mức khó lòng mà đặt xuống."  

- Rollo May

"Luận văn đáng chú ý này khám phá liệu pháp tâm lý trong bối cảnh liên quan của nó đến các vấn đề lớn của sự tồn tại của con người. Là sản phẩm của kinh nghiệm lâm sàng sâu rộng, được đánh giá và tích hợp bởi một trí tuệ nhạy bén, am hiểu và mạnh mẽ, đây là một thành tựu ấn tượng. Văn phong hùng hồn, trong sáng và được làm sống động bởi những tia sáng của sự dí dỏm.

Cuốn sách mang lại nhiều giá trị cho các nhà trị liệu tâm lý bận rộn với công việc hàng ngày... và sẽ là một trải nghiệm đọc đặc biệt phong phú cho bất kỳ ai suy ngẫm về các vấn đề rộng lớn hơn của đời sống con người.” 

- Jerome D. Frank

"Một lần nữa, Irvin Yalom lại cho ra đời một tác phẩm có ý nghĩa lớn và tính thời sự cao. Ông đã kết tinh được bản chất của liệu pháp tâm lý hiện sinh. Với vô số minh họa lâm sàng và một đánh giá kỹ lưỡng về các tài liệu, ông đã xây dựng nên một tác phẩm về những xung đột nảy sinh từ sự đối diện của cá nhân với những nỗi quan tâm tối thượng nhất định: cái chết, tự do, sự cô lập và sự vô nghĩa.

Cuốn sách này nên được đọc bởi mọi bác sĩ nội trú chuyên ngành Tâm thần học và mọi thực tập sinh tâm lý học lâm sàng. Nó xứng đáng có mặt trong thư viện của mọi nhà trị liệu tâm lý."  

- H. Keith H. Brodie

---

MỤC LỤC

LỜI NGỎ TỪ NGƯỜI DỊCH

LỜI TRI ÂN

CHƯƠNG 1: DẪN NHẬP

LIỆU PHÁP HIỆN SINH: MỘT LIỆU PHÁP TÂM LÝ ĐỘNG

ĐỊNH HƯỚNG HIỆN SINH: LẠ NHƯNG QUEN THUỘC ĐẾN KỲ LẠ

LĨNH VỰC CỦA TÂM LÝ TRỊ LIỆU HIỆN SINH

TRỊ LIỆU HIỆN SINH VÀ CỘNG ĐỒNG HỌC THUẬT

PHẦN 1: CÁI CHẾT

CHƯƠNG 2: CUỘC SỐNG, CÁI CHẾT, VÀ NỖI LO ÂU

TƯƠNG THUỘC SỐNG-CHẾT

CÁI CHẾT VÀ NỖI LO ÂU

SỰ LÃNG QUÊN CÁI CHẾT TRONG LÝ THUYẾT VÀ THỰC HÀNH TÂM LÝ TRỊ LIỆU

FREUD: NỖI LO ÂU KHÔNG CÓ CÁI CHẾT

CHƯƠNG 3: QUAN NIỆM CỦA TRẺ EM VỀ CÁI CHẾT

SỰ PHỔ BIẾN CỦA NỖI LO LẮNG VỀ CÁI CHẾT Ở TRẺ EM

QUAN NIỆM VỀ CÁI CHẾT: CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN

LO ÂU VỀ CÁI CHẾT VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA BỆNH LÝ TÂM THẦN

GIÁO DỤC VỀ CÁI CHẾT CHO TRẺ EM

CHƯƠNG 4: CÁI CHẾT VÀ BỆNH LÝ TÂM THẦN

NỖI LO SỢ CÁI CHẾT: MỘT MÔ HÌNH BỆNH LÝ TÂM THẦN

SỰ ĐẶC BIỆT

ĐẤNG CỨU RỖI TỐI THƯỢNG

HƯỚNG TỚI MỘT CÁI NHÌN TỔNG THỂ VỀ BỆNH LÝ TÂM THẦN

BỆNH TÂM THẦN PHÂN LIỆT VÀ NỖI SỢ HÃI CÁI CHẾT

MÔ THỨC HIỆN SINH VỀ TÂM BỆNH HỌC: BẰNG CHỨNG NGHIÊN CỨU

CÁI CHẾT NHƯ MỘT TÌNH HUỐNG RANH GIỚI

CHƯƠNG 5: CÁI CHẾT VÀ TRỊ LIỆU TÂM LÝ

CÁI CHẾT NHƯ NGUỒN LO ÂU CHỦ YẾU

CÁC VẤN ĐỀ CỦA TRỊ LIỆU

HÀI LÒNG VỚI CUỘC SỐNG VÀ NỖI LO ÂU VỀ CÁI CHẾT:

ĐIỂM TỰA TRỊ LIỆU

GIẢI MẪN CẢM VỚI CÁI CHẾT

TỰ DO

PHẦN 2: TỰ DO

CHƯƠNG 6: TRÁCH NHIỆM

TRÁCH NHIỆM - MỘT MỐI BẬN TÂM HIỆN SINH

NÉ TRÁNH TRÁCH NHIỆM: NHỮNG BIỂU HIỆN LÂM SÀNG

ĐẢM NHẬN TRÁCH NHIỆM VÀ TRỊ LIỆU TÂM LÝ

NHẬN THỨC TRÁCH NHIỆM THEO KIỂU MỸ - HAY, LÀM THẾ NÀO ĐỂ

LÀM CHỦ CUỘC ĐỜI MÌNH, TỰ QUYẾT ĐỊNH, CHĂM SÓC BẢN THÂN, VÀ ĐẠT ĐƯỢC MỤC TIÊU

TRÁCH NHIỆM VÀ TÂM LÝ TRỊ LIỆU: BẰNG CHỨNG NGHIÊN CỨU

NHỮNG GIỚI HẠN CỦA TRÁCH NHIỆM

TRÁCH NHIỆM VÀ CẢM GIÁC TỘI LỖI HIỆN SINH

TRÁCH NHIỆM, SỰ SẴN LÒNG, VÀ HÀNH ĐỘNG

CHƯƠNG 7: Ý CHÍ

HƯỚNG TỚI SỰ THẤU HIỂU LÂM SÀNG VỀ Ý CHÍ: RANK, FARBER, MAY

Ý CHÍ VÀ THỰC HÀNH LÂM SÀNG

ƯỚC MUỐN

QUYẾT ĐỊNH - LỰA CHỌN

QUÁ KHỨ SO VỚI TƯƠNG LAI TRONG TRỊ LIỆU TÂM LÝ

PHẦN 3: SỰ CÔ LẬP

CHƯƠNG 8: CÔ LẬP HIỆN SINH

CÔ LẬP HIỆN SINH LÀ GÌ?

SỰ CÔ LẬP VÀ MỐI QUAN HỆ

CÔ LẬP HIỆN SINH VÀ BỆNH LÝ TÂM THẦN TRONG QUAN HỆ LIÊN CÁ NHÂN

HƯỚNG DẪN THẤU HIỂU CÁC MỐI QUAN HỆ LIÊN CÁ NHÂN

CHƯƠNG 9: CÔ LẬP HIỆN SINH VÀ TÂM LÝ TRỊ LIỆU

ĐỐI DIỆN VỚI SỰ CÔ LẬP CỦA BỆNH NHÂN

SỰ CÔ LẬP VÀ CUỘC GẶP GỠ GIỮA BỆNH NHÂN-NHÀ TRỊ LIỆU

PHẦN 4: SỰ VÔ NGHĨA

CHƯƠNG 10: SỰ VÔ NGHĨA

VẤN ĐỀ VỀ Ý NGHĨA

Ý NGHĨA CUỘC SỐNG

Ý NGHĨA CÁ NHÂN THẾ TỤC

NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA VIKTOR FRANKL

MẤT Ý NGHĨA: HÀM Ý LÂM SÀNG

NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG

CHƯƠNG 11: SỰ VÔ NGHĨA VÀ TRỊ LIỆU TÂM LÝ

TẠI SAO CHÚNG TA CẦN Ý NGHĨA?

CHIẾN LƯỢC TRỊ LIỆU TÂM LÝ

LỜI BẠT