Tháng chín năm 1945, sau khi Nhật đã đầu hàng Đồng Minh, viên kỹ sư Nhật, Giám đốc sở Thủy Lợi Nam Việt, mời một số anh em chúng tôi lại đẽ giao công việc. Tôi còn nhớ lời cuối cùng của ông ta:
“Nước Việt Nam các ông thế nào cũng được độc lập, còn nước Nhật chúng tôi thì không còn hy vọng gì ngóc đầu lên được nữa. Tôi chúc các ổng may mắn”.
Trong khi nói, một tay ông ta nắm chặt vào bụng, mồ hôi nhễ nhãi, vẻ mặt đau đớn. Tôi có cảm tưởng ông đứt từng khúc ruột. Lúc đó ai cũng tin rằng Nhật đã hết thời, may lắm là còn giữ được cái tên trên bản đồ thế giới.
Ba bốn nărn sau tôi được đọc một cuốn sách Pháp (lâu quá, đă quên mất tên tác giá và nhan đề) ghi lại một lời cứa một tướng Đức, đồ đệ trung kiên của Hitler, khi Bá Linh mới bị Đồng Minh chiếm đóng. Đại ý ông ta dặn dò đồng chí không nên thất vọng, có thế khai thác những mâu thuẫn giữa Đồng Minh mà giành lại được địa vị trên bàn cờ quốc tế, một địa vị mà dân tộc Nhật Nhĩ Mãn đáng được hưởng. Lời đó đă làm tôi suy nghĩ lung.
Ngày nay tôi nhận thấy rằng nhận định và thái độ cúa vị tướng lănh Đức đó đúng hơn nhận định và thái độ cúa viên kỹ sư Nhật trên kia. Chiến tranh kết liễu mới được hai chục năm mà Đức và Nhật đã giành lại được địa tị của họ ít nhất là trên cương vị kinh tế rồi. Nền kinh tế của Tây Đức thịnh vượng hơn nền kinh tế của Anh, Pháp, đồng Mark của Tây Đức có giá trị hơn đồng Bảng cứa Anh, đồng Quan của Pháp và mức sống của họ cao nhất ớ Tây Âu. Nhật còn thịnh vượng hơn nữa; khắp thế giới, ngay cá Mỹ đều mua máy chụp hình, máy thâu thanh cứa Nhật; xe Honda, xe Suzuki tràn ngập thị trường Việt Nam: kỹ nghệ đóng tàu cứa họ đứng vào bực nhất thế giới và kỹ thuật điện tứ cùa họ cũng sẽ vượt cả Đức, Mỹ. Hễ mạnh về kinh tế thì mạnh về chính trị, và hễ tấn hộ về kỹ nghệ thì cũng tấn bộ về vũ khí. Không một chánh phú nào dám coi thường hai dân tộc bại trận đó, họ đã vượt được nhiều dân tộc thắng họ hai chục năm trước. Mỹ đã phải vuốt ve Nhật; rồi đây cả Mỹ lẫn Nga cũng phải vuốt ve Tây Đức nữa.
Nghĩ lại tình cảnh nước ta mà đau lòng. Năm 1945, anh em chúng tôi đều tin lời viên kỹ sư Nhật: Đồng Minh đã thắng Đức, Nhật thì thế nàò Việt Nam cũng được độc lập và chỉ sau năm mươi năm dân tộc mình sẽ thịnh vượng rất rnau, canh nông và kỹ nghệ sẽ phát triến, mức sống cúa dân tộc sẽ cao, trình độ văn hóa của đại chúng sẽ tiến... Chúng tôi đã quá ngây thơ. Chính sách thực dân cũ chưa chết: Pháp được sự ủng hộ cúa Anh, Mỹ (họ là đồng minh VỚI nhau mà!) đổ bộ lên miền Nam đã mong tái chiếm xứ mình. Phải đổ máu tám chín năm mới đuổi họ đi được. Khi đuổi được họ thì nước bị chia đôi: chính sách thực dân cũ cáo chung.
Nhưng ít nhất trong hai chục năm đó chúng ta cũng đã rút được một kinh nghiệm: đừng nên trông mong gi ớ người cả, phái giành lại cho được chú quyền về kinh tế, về chính trị, rồi phải đoàn kết với nhau, thắt bụng lại, nai lưng ra làm việc, sản xuất cho mạnh và bớt chi tiêu đi, từ chối hết thảy mọi viện trợ về các món xa xỉ, nhận những viện trợ đó là tự đầu độc đấy: đầu độc tới cả thế hệ cháu chắt mình nữa. Tóm lại chúng ta phái tự cứu lấy ta.
Đảm bảo chất lượng
Miễn phí vận chuyển
Mở hộp kiểm tra nhận hàng
Cam kết 100% chính hãng
Miễn phí giao hàng từ 250k (nội thành HCM), và từ 500k (ngoại thành HCM và tỉnh)
Hỗ trợ từ thứ 2 đến thứ 7 (8h - 18h)
Hoàn tiền
111%
nếu hàng giả
Mở hộp
kiểm tra
nhận hàng
Đổi trả trong
7 ngày
